Autorką poniższego słowniczka i rozmówek jest BEATA WÓJTOWICZ, która napisała go do napisanego wspólnie przewodnika „Kenia, Tanzania i Zanzibar” wydanego przez Wydawnictwo PASCAL. Prawa autorskie należą do Wydawnictwa PASCAL
Powitania i zwroty grzecznościowe
Jambo ‘cześć’ to powitanie, które będziemy słyszeć najczęściej. Jest to uproszczona forma pełniejszego wyrażenia hujambo ‘jak się masz’ przeznaczona dla turystów. Możemy odpowiedzieć również uproszczonym jambo lub pełną formą sijambo ‘wszystko u mnie dobrze’ komunikując jednocześnie, że orientujemy się nieco w języku. Drugim wyrazem wartym zapamiętania to karibu‘zapraszam, proszę wejdź’.
Jak się masz? Hujambo?
Odp.: Dobrze Sijambo
Jak się macie? Hamjambo?
Odp.: Dobrze Hatujambo
Jak się masz? Co słychać? Habari?
Odp.: Dobrze Nzuri albo salama
A co u ciebie? Na wewe?
Pozdrowienie do starszej osoby: Shikamoo
Odp. Marahaba
W pozdrowieniach pomiędzy młodymi osobami możemy usłyszeć różne inne zwroty, jak mambo ‘jak sprawy’ vipi ‘co słychać’ sema ‘co powiesz’. Możliwe odpowiedzi to np. poa i safi oznaczające ‘w porządku’.
W suahili nie występuje klasyczne ‘dzień dobry’ – w tej roli możemy użyć wyrażeń z habari: habari za leo ‘co dzisiaj słychać’, habari za asubuhi ‘jak się masz z rana’, habari za jioni ‘jak się masz wieczorem’.
Czy mogę wejść? Hodi
Zapraszam Karibu
Przyjdź ponownie Karibu tena
Do widzenia Kwa heri
Do jutra Kesho
Dobrej nocy Usiku mwema
Śpij dobrze Lala salama
Zwroty podstawowe
Tak Ndiyo
Nie Hapana, La, Sivyo
Proszę Tafadhali
Przepraszam Samahani
Dziękuję Asante
Dobrze, w porządku Sawa
Być może Labda
Dobrze Nzuri, Salama
Nie ma problemu Hakuna matata
Spokojnie, powoli Pole pole
Prawda Kweli
Fałsz Si kweli
Pan Bwana
Pani Bibi/mama
Osoba starsza Mzee
Dziecko/dzieci Mtoto/watoto
Turysta Mtalii
Europejczyk (biały) Mzungu
Miejscowy (osoba) Mwenyeji
Afrykanin Mwafrika
Tanzańczyk Mtanzania
Kenijczyk Mkenya
Ja Mimi
Ty Wewe
On/ona/ono Yeye
My Sisi
Wy Nyinyi
Oni Wao
Tutaj Hapa
Tam Huko
Co? Nini?
Kto? Nani?
Gdzie? Wapi?
Kiedy? Lini?
Dlaczego? Kwa nini?
Jak masz na imię? Jina lako nani/unaitwa nani?
Mam na imię… Jina langu…/ninaitwa….
Skąd pochodzisz? Unatoka wapi?
Pochodzę z Polski. Ninatoka Poland/Polandi
z Europy Ulaya
Gdzie mieszkasz? Unakaa wapi?
Mieszkam w hotelu… Ninakaa hoteli…
w mieście mjini
Dokąd jedziesz? Unasafiri/unakwenda wapi?
Jak długo tu zostaniesz? Utakaa hapa kwa muda gani?
Czy mówisz po angielsku/suahili? Unasema Kiingereza/Kiswahili?
Mówię trochę Ninasema kidogo.
Nie mówię po angielsku/suahili. Sisemi Kiingereza/Kiswahili.
Czy jest tu ktoś kto mówi po angielsku? Kuna mtu ambaye anasema Kiingereza?
Czy rozumiesz? Unaelewa?
Nie rozumiem. Sielewi.
Rozumiem. Naelewa
Proszę, mów powoli. Tafadhali sema pole pole.
Proszę, powtórz. Tafadhali sema tena.
Jak powiedzieć …. w suahili? Unasemaje ….. kwa Kiswahili?
Proszę, pomóż mi. Tafadhali nisaidie.
Podoba mi się Napenda
Podoba mi się tutaj Hapa napenda
Chcę… Nataka…
Nie chcę… Sitaki…
Nie wiem Sijui
Hotel
Hotel (również restauracja) Hoteli
Hostel Gesti
Pokój/pokoje Chumba/vyumba
Łóżko/łóżka Kitanda/vitanda
Czy w pobliżu jest hotel? Kuna hoteli hapa karibuni?
Poproszę o pokój Nataka chumba
jeden kimoja
tańszy cha bei rahisi
większy kikubwa zaidi
na trzy dni kwa siku tatu
Czy macie inny pokój? Kuna chumba kingine?
Ile kosztuje? Ni bei gani?
Ile kosztuje za osobę/noc? Ni bei gani kwa mtu/usiku?
Czy jest…? Kuna…?
łazienka bafu
ubikacja choo
prąd umeme
wiatrak feni
klimatyzacja A.C.
ciepła woda maji ya moto
moskitiera chandalua
Potrzebuję…. Ninahitaji….
koca blanketi
poduszkę mto
prześcieradło shuka
mydło sabuni
ręcznik tauli
Śniadanie Chai cha asubuhi
Chciałabym zapłacić Nataka kulipa sasa
Rachunek Risiti
Karta Kadi, Visa
W mieście
Miasto Mji
Wieś Kijiji
Ulica Barabara, njia
Wybrzeże Pwani
Plaża Ufukwe, baharini
Gdzie jest…? Iko wapi…?
bank benki
ambasada … ubalozi wa…
muzeum makumbusho
policja stesheni ya polisi/ kituo cha polisi
poczta posta
informacja turystyczna ofisi ya watalii
dworzec kolejowy stesheni ya treni
dworzec autobusowy stesheni ya basi
lotnisko kiwanja cha ndege
kino sinema
kościół kanisa
meczet msikiti
dyskoteka disco
Chcę wymienić pieniądze Nataka kubadilisha pesa
Pieniądze Pesa, hela
Czek Hundi
Telefon Simu
Chciałbym zadzwonić Ningependa kupiga simu
Czy masz telefon? Una simu?
Okradziono mnie! Nimeibiwa!
Zawołajcie policję! Mwite polisi!
Zgubiłem się Nimepotea
Zostaw mnie! Niache!
Złodziej Mwizi
Zakupy
Sklep Duka
Targ Soko
Księgarnia Duka la vitabu
Apteka Duka la dawa
Ile to kosztuje? Ni bei gani?
Drogo Ghali
Tanio Rahisi
Opuść cenę Punguza bei, tafadhali
Chciałbym kupić… Nataka kununua…
Zapłacę 20 szylingów Nitalipa shilingi ishirini
Zgadzam się, wezmę to Haya, nakubali
Tylko oglądam Natazama tu
Poproszę jeden/dwa Nataka moja/mbili
Poproszę o większy Nataka kubwa zaidi
Poproszę o mniejszy Nataka ndogo zaidi
Pokaż mi… Nionyeshe…
Czy mogę to przymierzyć? Je, naweza kujaribu kuvaa hii?
Nie chcę nic kupić Sitaki kununua kitu
baterie betri
krem do opalania dawa ya kukinga jua
mydło sabunipasta dawa ya meno
szczoteczka do zębów mswaki
środek przeciw komarom dawa ya kuzuia mbu
lekarstwo dawa
Podróż
Podróż Safari
Podróżować Safiri
Autobus Basi
Minibus w Tanzanii Daladala
Minibus w Kenii Matatu
Miejscowa łódka Jahazi, dau
Motocykl Pikipiki
Pociąg Treni
Rower Baisikeli
Samochód Gari
Samolot Ndege, eropleni
Statek, prom Meli
Taxi Teksi
Chcę pójść/pojechać do…. Nataka kwenda…
Proszę pokaż mi drogę do… Tafadhali nionyeshe njia ya kwenda…
Szukam… Natafuta…
Czy to jest blisko? Iko karibu?
To jest daleko Iko mbali
Ile kilometrów? Kilomita ngapi?
O której odjeżdża pociąg do …? Treni kwenda… inaondoka saa ngapi?
O której dojedziemy? Tutafika saa ngapi?
Chciałbym kupić bilet Nataka kununua tiketi
Ile kosztuje bilet do …? Tiketi ya kwenda …. ni bei gani?
w jedną stronę ya kwenda tu
powrotny ya kwenda na kurudi
pierwsza klasa daraja la kwanza
druga klasa daraja la pili
trzecia klasa daraja la tatu
Paszport pasipoti
Chciałbym wypożyczyć samochód Nataka kukodi gari
Idź prosto Nenda moja kwa moja
Skręć w lewo/prawo Pita kushoto/kulia
Poczekaj Ngoja
Zatrzymaj się Simama
Chciałbym tu wysiąść Nataka kushuka hapa
Zdrowie
Szpital Hospitali
Przychodnia Kituo cha afya, matibabu
Jestem chory Mimi ni mgonjwa
Mój towarzysz jest chory Rafiki yangu ni mgonjwa
Chcę się zobaczyć z lekarzem Nataka kumwona daktari
z dentystą daktari wa meno
Potrzebuję pomocy Naomba msaada
Pomocy! Nisaidie!
Zawołajcie lekarza! Mwite daktari!
Mam gorączkę Nina homa
Jestem przeziębiony Nina mafua
Chce mi się wymiotować Nataka kutapika
Mam biegunkę Nina kuhara/kuendesha
Zimno mi Nahisi baridi
Gorąco mi Nahisi joto
Mam dreszcze Natetemeka
Boli mnie… Naumwa…
brzuch tumbo
gardło koo
głowa kichwa
serce moyo
ząb jino
tutaj hapa
Jestem zaszczepiony Nimechanjwa
Jestem w ciąży Nina mimba
Mam alergię na… Nina aleji ya…
Biorę lekarstwa Nakunywa dawa
tabletka/tabletki kidonge/vidonge
Czuję się lepiej Naona nafuu
AIDS ukimwimalaria maleriabandaż kitambaa
wirus kirus
wypadek ajali
zastrzyk sindano
Liczby
1 moja
2 mbili
3 tatu
4 nne
5 tano
6 sita
7 saba
8 nane
9 tisa
10 kumi
11 kumi na moja
12 kumi na mbili
20 ishirini
30 thelathini
40 arobaini
50 hamsini
60 sitini