Autorką poniższego słowniczka i rozmówek jest BEATA WÓJTOWICZ, która napisała go do napisanego wspólnie przewodnika „Kenia, Tanzania i Zanzibar” wydanego przez Wydawnictwo PASCAL. Prawa autorskie należą do Wydawnictwa PASCAL

 

Powitania i zwroty grzecznościowe

Jambo ‘cześć’ to powitanie, które będziemy słyszeć najczęściej. Jest to uproszczona forma pełniejszego wyrażenia hujambo ‘jak się masz’ przeznaczona dla turystów. Możemy odpowiedzieć również uproszczonym jambo lub pełną formą sijambo ‘wszystko u mnie dobrze’ komunikując jednocześnie, że orientujemy się nieco w języku. Drugim wyrazem wartym zapamiętania to karibu‘zapraszam, proszę wejdź’.

 

Jak się masz?                          Hujambo?

Odp.: Dobrze                           Sijambo

Jak się macie?                         Hamjambo?

Odp.: Dobrze                          Hatujambo

Jak się masz? Co słychać?      Habari?

Odp.: Dobrze                         Nzuri albo salama

A co u ciebie?                        Na wewe?

Pozdrowienie do starszej osoby: Shikamoo

Odp.                                Marahaba

W pozdrowieniach pomiędzy młodymi osobami możemy usłyszeć różne inne zwroty, jak mambo ‘jak sprawy’ vipi ‘co słychać’ sema ‘co powiesz’. Możliwe odpowiedzi to np. poa i safi oznaczające ‘w porządku’.

 

W suahili nie występuje klasyczne ‘dzień dobry’ – w tej roli możemy użyć wyrażeń z habari: habari za leo ‘co dzisiaj słychać’, habari za asubuhi ‘jak się masz z rana’, habari za jioni ‘jak się masz wieczorem’.

 

Czy mogę wejść?       Hodi

Zapraszam      Karibu

Przyjdź ponownie      Karibu tena

 

Do widzenia                           Kwa heri

Do jutra                                 Kesho

Dobrej nocy                           Usiku mwema

Śpij dobrze                             Lala salama

 

Zwroty podstawowe

Tak                             Ndiyo

Nie                              Hapana, La, Sivyo

Proszę                         Tafadhali

Przepraszam               Samahani

Dziękuję                     Asante

Dobrze, w porządku   Sawa

Być może                   Labda

Dobrze                        Nzuri, Salama

Nie ma problemu        Hakuna matata

Spokojnie, powoli      Pole pole

Prawda                       Kweli

Fałsz                           Si kweli

Pan                              Bwana

Pani                            Bibi/mama

Osoba starsza             Mzee

Dziecko/dzieci            Mtoto/watoto

Turysta                       Mtalii

Europejczyk (biały)    Mzungu

Miejscowy (osoba)     Mwenyeji

Afrykanin                   Mwafrika

Tanzańczyk                Mtanzania

Kenijczyk                   Mkenya

 

Ja         Mimi

Ty        Wewe

On/ona/ono     Yeye

My      Sisi

Wy      Nyinyi

Oni      Wao

 

Tutaj    Hapa

Tam     Huko

 

Co?     Nini?

Kto?    Nani?

Gdzie?            Wapi?

Kiedy? Lini?

Dlaczego? Kwa nini?

 

Jak masz na imię?       Jina lako nani/unaitwa nani?

Mam na imię…            Jina langu…/ninaitwa….

Skąd pochodzisz?      Unatoka wapi?

Pochodzę z Polski.     Ninatoka Poland/Polandi

z Europy                 Ulaya

Gdzie mieszkasz?       Unakaa wapi?

Mieszkam w hotelu…                                    Ninakaa hoteli…

w mieście                                              mjini

Dokąd jedziesz?                     Unasafiri/unakwenda wapi?

Jak długo tu zostaniesz?        Utakaa hapa kwa muda gani?

Czy mówisz po angielsku/suahili?     Unasema Kiingereza/Kiswahili?

Mówię trochę                                                Ninasema kidogo.

Nie mówię po angielsku/suahili.        Sisemi Kiingereza/Kiswahili.

Czy jest tu ktoś kto mówi po angielsku?       Kuna mtu ambaye anasema Kiingereza?

Czy rozumiesz?                                             Unaelewa?

Nie rozumiem.                                               Sielewi.

Rozumiem.                                                     Naelewa

Proszę, mów powoli.                                     Tafadhali sema pole pole.

Proszę, powtórz.                                            Tafadhali sema tena.

Jak powiedzieć …. w suahili?                        Unasemaje ….. kwa Kiswahili?

Proszę, pomóż mi.                                         Tafadhali nisaidie.

Podoba mi się                                                Napenda

Podoba mi się tutaj                                        Hapa napenda

Chcę…                                                            Nataka…

Nie chcę…                                                      Sitaki…

Nie wiem                                                       Sijui

Hotel

Hotel (również restauracja)    Hoteli

Hostel                         Gesti

Pokój/pokoje              Chumba/vyumba

Łóżko/łóżka                Kitanda/vitanda

Czy w pobliżu jest hotel? Kuna hoteli hapa karibuni?

Poproszę o pokój        Nataka chumba

jeden                           kimoja

tańszy                         cha bei rahisi

większy                      kikubwa zaidi

na trzy dni                  kwa siku tatu

Czy macie inny pokój? Kuna chumba kingine?

Ile kosztuje?               Ni bei gani?

Ile kosztuje za osobę/noc?     Ni bei gani kwa mtu/usiku?

Czy jest…?                  Kuna…?

łazienka                      bafu

ubikacja                      choo

prąd                            umeme

wiatrak                        feni

klimatyzacja               A.C.

ciepła woda                maji ya moto

moskitiera                   chandalua

Potrzebuję….              Ninahitaji….

koca                            blanketi

poduszkę                    mto

prześcieradło              shuka

mydło                         sabuni

ręcznik                        tauli

Śniadanie                    Chai cha asubuhi

Chciałabym zapłacić   Nataka kulipa sasa

Rachunek                    Risiti

Karta                          Kadi, Visa

W mieście

Miasto             Mji

Wieś                Kijiji

Ulica               Barabara, njia

Wybrzeże        Pwani

Plaża               Ufukwe, baharini

Gdzie jest…?   Iko wapi…?

bank    benki

ambasada …    ubalozi wa…

muzeum          makumbusho

policja             stesheni ya polisi/ kituo cha polisi

poczta             posta

informacja turystyczna           ofisi ya watalii

dworzec kolejowy                  stesheni ya treni

dworzec autobusowy             stesheni ya basi

lotnisko                                  kiwanja cha ndege

kino                                        sinema

kościół                                    kanisa

meczet                                    msikiti

dyskoteka                               disco

Chcę wymienić pieniądze                  Nataka kubadilisha pesa

Pieniądze                    Pesa, hela

Czek                           Hundi

Telefon                       Simu

Chciałbym zadzwonić            Ningependa kupiga simu

Czy masz telefon?      Una simu?

Okradziono mnie!      Nimeibiwa!

Zawołajcie policję!     Mwite polisi!

Zgubiłem się               Nimepotea

Zostaw mnie!             Niache!

Złodziej                      Mwizi

Zakupy

Sklep                          Duka

Targ                            Soko

Księgarnia                  Duka la vitabu

Apteka                                   Duka la dawa

Ile to kosztuje?           Ni bei gani?

Drogo                         Ghali

Tanio                          Rahisi

Opuść cenę                 Punguza bei, tafadhali

Chciałbym kupić…     Nataka kununua…

Zapłacę 20 szylingów Nitalipa shilingi ishirini

Zgadzam się, wezmę to         Haya, nakubali

Tylko oglądam           Natazama tu

Poproszę jeden/dwa   Nataka moja/mbili

Poproszę o większy    Nataka kubwa zaidi

Poproszę o mniejszy   Nataka ndogo zaidi

Pokaż mi…                  Nionyeshe…

Czy mogę to przymierzyć?  Je, naweza kujaribu kuvaa hii?

Nie chcę nic kupić      Sitaki kununua kitu

baterie                         betri

krem do opalania        dawa ya kukinga jua

mydło                                     sabunipasta                                       dawa ya meno

szczoteczka do zębów           mswaki

środek przeciw komarom       dawa ya kuzuia mbu

lekarstwo                                dawa

Podróż

Podróż            Safari

Podróżować    Safiri

Autobus          Basi

Minibus w Tanzanii    Daladala

Minibus w Kenii         Matatu

Miejscowa łódka        Jahazi, dau

Motocykl        Pikipiki

Pociąg             Treni

Rower             Baisikeli

Samochód       Gari

Samolot          Ndege, eropleni

Statek, prom   Meli

Taxi                 Teksi

 

Chcę pójść/pojechać do….     Nataka kwenda…

Proszę pokaż mi drogę do…   Tafadhali nionyeshe njia ya kwenda…

Szukam…                               Natafuta…

Czy to jest blisko?                  Iko karibu?

To jest daleko                         Iko mbali

Ile kilometrów?                      Kilomita ngapi?

O której odjeżdża pociąg do …? Treni kwenda… inaondoka saa ngapi?

O której dojedziemy?            Tutafika saa ngapi?

Chciałbym kupić bilet            Nataka kununua tiketi

Ile kosztuje bilet do …?          Tiketi ya kwenda …. ni bei gani?

w jedną stronę                                   ya kwenda tu

powrotny                                ya kwenda na kurudi

pierwsza klasa                        daraja la kwanza

druga klasa                             daraja la pili

trzecia klasa                            daraja la tatu

Paszport                                 pasipoti

Chciałbym wypożyczyć samochód   Nataka kukodi gari

Idź prosto                               Nenda moja kwa moja

Skręć w lewo/prawo              Pita kushoto/kulia

Poczekaj                                 Ngoja

Zatrzymaj się                          Simama

Chciałbym tu wysiąść                        Nataka kushuka hapa

Zdrowie

Szpital             Hospitali

Przychodnia    Kituo cha afya, matibabu

Jestem chory   Mimi ni mgonjwa

Mój towarzysz jest chory       Rafiki yangu ni mgonjwa

Chcę się zobaczyć z lekarzem            Nataka kumwona daktari

z dentystą                                      daktari wa meno

Potrzebuję pomocy     Naomba msaada

Pomocy!                     Nisaidie!

Zawołajcie lekarza!    Mwite daktari!

Mam gorączkę            Nina homa

Jestem przeziębiony   Nina mafua

Chce mi się wymiotować       Nataka kutapika

Mam biegunkę            Nina kuhara/kuendesha

Zimno mi        Nahisi baridi

Gorąco mi       Nahisi joto

Mam dreszcze Natetemeka

Boli mnie…     Naumwa…

brzuch             tumbo

gardło             koo

głowa              kichwa

serce                moyo

ząb                  jino

tutaj                hapa

Jestem zaszczepiony   Nimechanjwa

Jestem w ciąży           Nina mimba

Mam alergię na…        Nina aleji ya…

Biorę lekarstwa          Nakunywa dawa

tabletka/tabletki          kidonge/vidonge

Czuję się lepiej           Naona nafuu

AIDS                          ukimwimalaria                        maleriabandaż                                    kitambaa

wirus                           kirus

wypadek                     ajali

zastrzyk                      sindano

 

Liczby

1                      moja

2                      mbili

3                      tatu

4                      nne

5                      tano

6                      sita

7                      saba

8                      nane

9                      tisa

10                    kumi

11                    kumi na moja

12                    kumi na mbili

20                    ishirini

30                    thelathini

40                    arobaini

50                    hamsini

60                    sitini